13راه افزایش هوش کودکان
هوش توانایی ذهنی است و قابلیت های متنوعی مانند استدلال، برنامه ریزی، حل مساله، تفکر انتزاعی، استفاده از زبان و یادگیری را دربر می گیرد. هوش افراد حاصل تعامل عوامل فردی (ساختار مغز و ژنتیک) با عوامل محیطی است. منظور ما از هوش خلاقانه توانایی توجه به موضوع ها، اتفاق ها و مسایل به شیوه ای کاملا تازه و بدیع است. افکار خلاق در مقابل افکار متعارف قرار می گیرند...

گاهی بعضی راه حل ها فقط می توانند از یک ذهن خلاق نشات بگیرند. وقتی می گوییم مشکلی قابل حل نیست، منظورمان این است که مشکل از طریق منطق متعارف قابل حل نیست، اما شاید این مشکلات با رویکرد متفاوت به مشکل قابل حل باشد. با این توضیحات می رسیم به راهکارهایی برای پرورش هوش کودکان:

1. اجازه دهید کودک از الگوی تفکر خلاق خود استفاده کند، او حق دارد متفاوت فکر کند؛ مثلا به جای آموزش روش کشیدن پرنده، از وی بخواهید با مشاهده دقیق پیرامون خود، آن را نقاشی کند.

2. با بچه ها بازی کنید چون بازی – مخصوصا بازی های تعاملی و دوطرفه احساس عشق، قدردانی و ارزشمندی را در بچه ها بالا می برد. این عشق دوطرفه باعث تشویق ذهن بچه ها به بالا بردن مهارت های شناختی و سلامت مغزی می شود. تجربه های مثبت عاطفی، ارتباط های سلولی مغز را بیشتر و بهتر می کند.

3. مهارت های حرکتی نظیر هماهنگی چشم و پا و افزایش تعادل به رشد هوش کمک می کند. این گونه مهارت ها با انجام ورزش های حرکتی قابل انتقال است.

4. الگوی تفکر نقادانه را پرورش دهید. تفکر نقادانه اندیشیدن در مورد پدیده ها و یافتن توضیح چرایی آنهاست. در این روش باید در مورد صحت مسایل نیز فکر کرد. به عبارتی دیگر باید به کودک آموزش دهید که نمی خواهید حتی گفته های شما را بدون چون و چرا بپذیرد.

5. انجام بازی هایی که به تفکر نیاز دارند، می تواند باعث افزایش هوش کودک شود. بازی با مکعب ها، لگوها و دیگر وسایل کمک آموزشی مطابق با سن کودک می تواند مهارت های ظریف و هماهنگی چشم و دست را افزایش دهد.

6. والدینی که کودکان خود را به ارائه نظرها و ایده های جدید تشویق می کنند و کنجکاوی آنها را مورد توجه و احترام قرارمی دهند، درس بزرگی به آنها می دهند؛ اینکه «جستجوی دانش اهمیت زیادی دارد». از کودکانتان در مورد سرگرمی ها و علایقشان بپرسید و به کنجکاوی آنها اهمیت بدهید. نکته های جدید مربوط به سرگرمی هایشان را به آنها یاد دهید و برای تشویق کنجکاوی هایشان آنها را به گردش های آموزشی مانند موزه های تاریخی و طبیعی، باغ وحش و... ببرید.

7. کودکان در بازی با بچه های دیگر یاد می گیرند چگونه از خود دفاع کنند، چگونه رقابت کنند و چگونه مهارت های اجتماعی خود را بالا ببرند.

8. ارتباط و گفت وگو با کودک بسیار مهم است. برقراری ارتباط با کودک به او کمک می کند مهارت های کلامی اش را افزایش دهد. با گوش دادن به فرزندتان و دادن فضا و زمان مناسب به او فرصت بدهید تا بتواند صحبت، اظهارنظر و مخالفت کند. کمک کنید تا درک کلامی خود را بالا ببرد و کلمات جدید یاد بگیرد. هنگامی که فرزندتان را به حرف زدن تشویق می کنید، در واقع به او مهارت شنونده بودن را نیز آموزش می دهید. شنونده خوب کسی است که هنگام گوش دادن، دنبال پاسخ نباشد و از قضاوت و ارائه فوری راه حل خودداری کند.

9. کتاب خواندن مرتب برای کودکان باعث می شود مهارت های کلامی آنها توسعه یابد. اگر خواندن برای کودکتان را خیلی زود شروع کنید، علاقه بیشتری به کتاب خواندن پیدا خواهدکرد. مهارت های خوب کلامی به فرد کمک می کند دانسته های خود را به نمایش بگذارد. برای علاقه مند کردن کودکتان به خواندن، باید علاقه مندی خود را به خواندن نشان دهید. اگر فرزندتان شما را هنگام مطالعه ببیند، می فهمد که خواندن را دوست دارید و از شما تقلید خواهد کرد.

10. اگر شاهد انجام کاری هوشمندانه به وسیله شما باشد، آن کار را تقلید می کند که بسیار برای او مفید خواهد بود. معمولا بچه ها کارها را براساس آنچه دیده اند و به روش شما انجام می دهند پس سعی کنید الگویی مناسب برای آنها باشید و هوش و استعداد او را با شیوه انجام کارهایتان تشویق به رشد کنید.

1 1. از تلویزیون به اندازه استفاده کنید. زمانی که کودک باید صرف فعالیت هایی کند که باعث تحریک مغز می شوند، با تماشای بیش از حد تلویزیون کاهش می یابد.

2 1. موسیقی را بخشی از زندگی کودکتان قرار دهید. تحقیقات نشان داده اند گوش دادن به موسیقی می تواند حافظه، توجه، انگیزه و یادگیری را افزایش دهد. گوش دادن به موسیقی های استرس آور که برای ذهن کودکتان مخرب است، کاهش دهید. یادگیری نواختن یک آلت موسیقی روی فکر کردن همزمان با تحلیل 3 بعدی مغز تاثیر بسزایی دارد که یکی از رکن های اساسی یادگیری استدلال است.

3 1. از تشویق کودکتان نهراسید. تشویق و جایزه دادن به انگیزه ها و تلاش های کودک باعث می شود باهوش تر و در سنین جوانی موفق تر شود. صرف نظر از نتیجه ای که می گیرد، تلاش وی را تحسین کنید. تحسین پیشرفت کودکان، نه فقط باعث خشنودی شان می شود بلکه احساس رضایت مندی درونی نیز در کودک ایجاد خواهد کرد که باعث می شود خود از انجام کار لذت ببرد.
دکتر میترا حکیم شوشتری
فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
روزنامه سلامت ( www.salamat.ir )